Despóis da base militar atopámonos co principio do festival arqueolóxico. As curvas de nivel do chan ensínannos a sua anterga habitabilidade.
No corazón da Serra do Barbanza temos un auténtico museu do que fora a vida no neolítico i etapas posteriores. Somentes fican os monumentos compostos de enormes pedras que simbolizaban o pensamento máis profundo do povo daquela época; as extensas chairas ensinannos os antergos asentamentos, namentras que a xeografía do lugar pódenos moi ben revelar outros misterios que somentes os que pacientemente escoitan falar á terra poden desvelar.
Vista do seu interior. Do que poido ser algo grande e maxestuoso e que hoxe somentes fican os restos da desgracia. Pésie a todo, a grandeza do túmulo danos unha ideia da imporancia do xacemento. Na sua bisbarra inmediata non se observan ningún resto.
Unha das maiores antas da Galiza sen dúbida. Observamos que segóuse ate os límites estipulados. Bravo!... pero o matorral que fica xusto detrás...
No fondo, ollamos a posible entrada natural cara a anta, porque non hai unha entrada sinalizada.
Eirón, Mazaricos. Velahí a tedes, intacta dende hai anos, ben gardada polos propietarios do terreo e nun entorno moi fermoso.
No fondo, na arboleda, o dolmen; no seu redor, sendeiro, bancos, papeleiras, un parque infantil, arboliños autoctonos crecendo...
A recuperación exemplar do entorno do Dolmen de Axeitos (Artes, Riveira) , un exemplo a seguir.
RESUMINDO: Un conxunto pétreo cunha enorme transcendencia para a sua zona, hoxendía totalmente abandonada.
O que sempre decimos: non só se trata de coidar e recuperar o monumento en sí, senón a sua bisbarra inmediata, pois eiquí tratamos de monumentos megalíticos, e istes non se ciñen somentes o monumento pétreo en sí, senón que tamén forma parte do mesmo o que no seu carón fica.
É o monumento máis importante desta área. Pódese ollar dende moitos kilómetros e nél reside séculos e séculos de tradición espiritual dos nosos ancestros.
Bós e fermosos acougos hai nesta serra, hoxendía ocupada polo depredador para os seus negocios, mais nos contornos da Pena Moura todavía consérvanse intactas moitas cousas!
Como en casi todos os Camiños Reais, e por tramos intransitabeis, poderedes coller unha pista de carro paralela ó mesmo. Ollade no fondo a enorme e maxestuosa catedral da zona, o santuario megalítico da Pena Moura.
Os Camiños Reais sempre gozaron de mala atención. Fican poucos, e hai que coidalos. A sua limpeza é cousa de todos.
Velahí unha visión do que se convertéu algo maxestuoso... o chan .... os paus .... as vigas
Poderían ser un pouco máis cortos e menos ostentosos. Non se molestaron demasiado en tér unhos ferros un pouco máis traballados para disimular un pouco a chapuza.
Corredor ceremonial que aloxa no fondo á deidade. Ben conservado, soterrando os achádegos, porque o corredor a simples vista tórnade moi corto comparado con a magnitude do monumento.
Dede logo a memoria da excavación fora excelente, mais o motivo , a fonte de inspiración fica abandonado, dáse a impresión neste país que despóis de explota-las, as cousas tíranse; mais sendo ben patrimonial, a cousa sí que é grave.
Peor sería que a deixaran abaneándose. Como saberedes , os ferros son provisionais namentras non se inventan outras cousas para fixar o destruído pola excavación.
Sen ningunha indicación, a altura da anta tén o seu berce unha pequena pista de terra que nos achegará preto dela.
Aunque o seu interior e o túmulo exterior fican limpos, a sinalización é inexistente. 
